«Χώρα της χρονιάς» η Συρία; Οι σφαγές ως υποσημείωση – Τι ξέχασε ο Economist στο αφήγημα της «προόδου»

Νατάσα Στασινού • nstasinou@naftemporiki.gr

Η επιλογή του Economist να ανακηρύξει τη Συρία «χώρα της χρονιάς» για το 2025 βασίζεται σε ένα απλό – και ελκυστικό – επιχείρημα: ότι σε σύγκριση με το απόλυτο σκοτάδι του 2024, η Συρία του 2025 είναι λιγότερο τρομακτική.

Αλλά η σχετική βελτίωση δεν ισοδυναμεί με πρόοδο. Και το να μπει τέλος στο σκοτάδι ενός δικτάτορα όπως ήταν ο Άσαντ, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για ένα νέο σκοτάδι από τους έως πρότινος τζιχαντιστές, που ορκίζονταν πίστη στην Αλ Κάιντα.



«Η ζωή είναι πιο φυσιολογική» — για ποιους;

Ο Economist γράφει ότι «η ζωή είναι περισσότερο ή λιγότερο φυσιολογική για τους περισσότερους ανθρώπους» και ότι «ο φόβος δεν είναι πια καθολικός». Η διατύπωση είναι προσεκτική. Και αποκαλυπτική.

Διότι η ίδια η παραδοχή ότι ο φόβος παραμένει, απλώς δεν είναι «καθολικός», θα έπρεπε να λειτουργεί ως καμπανάκι — όχι ως πιστοποιητικό προόδου.



Χριστιανοί και Αλαουίτες, κοινότητες που στα μάτια κάποιων ταυτίστηκαν συλλογικά με το προηγούμενο καθεστώς, βρίσκονται στο στόχαστρο.
Ο ίδιος ο Economist αναγνωρίζει ότι πολιτοφυλακές προχώρησαν σε δύο μαζικές σφαγές μειονοτήτων με 2.000 νεκρούς. Το στοιχείο αναφέρεται — αλλά δεν βαραίνει στην τελική κρίση του περιοδικού.

Όταν η ασφάλεια των μειονοτήτων αντιμετωπίζεται ως «παράπλευρη απώλεια» μιας επιτυχούς μετάβασης, τότε η μετάβαση δεν είναι ούτε δημοκρατική ούτε σταθερή.REUTERS/Ammar Awad
Από πότε οι σφαγές μπαίνουν σε υποσημείωση;

Το πιο προβληματικό σημείο του κειμένου δεν είναι όσα λέει — αλλά ο τρόπος που τα ιεραρχεί. Οι σφαγές παρουσιάζονται ως «μεγάλα προβλήματα που παραμένουν», όμως τελικά δεν αμφισβητούν την επιλογή.

Η Συρία, παρά τις μαζικές δολοφονίες μειονοτήτων, κρίνεται συνολικά «πιο ευτυχισμένη και πιο ειρηνική». Αν αυτή είναι η νέα γραμμή μέτρησης της προόδου, τότε το ερώτημα γίνεται αναπόφευκτο: πόση βία είναι αποδεκτή όταν εξυπηρετεί ένα γεωπολιτικά βολικό αφήγημα;
Ο εξωραϊσμός του Αλ Σαράα και η επιλεκτική μνήμη

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί και η περιγραφή του νέου ηγέτη, Αχμέντ Αλ Σαράα. Αν και για να είμαστε δίκαιοι, δεν είναι κάτι που αφορά τον Economist αυτό όσο συνολικά τη Δύση και τους ηγέτες της, που έσπευσαν να του στρώσουν το κόκκινο χαλί, επειδή έβγαλε τη στολή του «μαχητή» και φόρεσε κοστούμι.

Ο Economist αναγνωρίζει ότι πρόκειται για πρώην τζιχαντιστή, αλλά σπεύδει να καθησυχάσει: δεν επέβαλε θεοκρατία, δεν υποχρέωσε τις γυναίκες να καλύπτονται, επέτρεψε μουσική και αλκοόλ.

Ο χαμηλός αυτός πήχυς της «προόδου» λέει πολλά.Το παρελθόν του Αλ Σαράα αντιμετωπίζεται ως μια παρένθεση που ξεπεράστηκε, αρκεί το παρόν να είναι διαχειρίσιμο για τη Δύση και να μην αποσταθεροποιεί την περιοχή.

Η πολιτική ωρίμανση τεκμαίρεται από την εξωτερική συμπεριφορά — όχι από τη θεσμική εγγύηση δικαιωμάτων στο εσωτερικό.

Ο Economist επικαλείται την επιστροφή περίπου 3 εκατ. Σύρων ως απόδειξη εμπιστοσύνης. Αλλά η επιστροφή σε μια κατεστραμμένη χώρα δεν είναι πάντα ψήφος υπέρ του καθεστώτος. Συχνά είναι αποτέλεσμα εξάντλησης, έλλειψης επιλογών και αδυναμίας ένταξης αλλού.

Η μετακίνηση πληθυσμών από μόνη της δεν αποδεικνύει ασφάλεια, δικαιοσύνη ή συμφιλίωση. Αποδεικνύει μόνο ότι η προσφυγιά δεν είναι βιώσιμη για πάντα.Orient TV/Reuters TVREUTERS/Khalil Ashawi
Όταν το «καλύτερο από το απόλυτο κακό» βαφτίζεται επιτυχία

Οι Σύροι έριξαν έναν δικτάτορα, τον οποίο κανείς δεν νοσταλγεί. Και αυτό γεννά ελπίδα. Αλλά δεν φτάνει. Το ερώτημα που καλούμαστε με ειλικρίνεια να απαντήσουμε είναι εάν μπορεί κάθε βήμα απομάκρυνσης από μία δικτατορία – ακόμη κι αν συνοδεύεται από διώξεις, σφαγές και αυταρχική διακυβέρνηση – να εμφανίζεται ως ιστορική πρόοδος.REUTERS/Orhan Qereman(REUTERS/Amr Abdallah Dalsh)

Όσο μειονότητες ζουν υπό φόβο, όσο πολιτοφυλακές δρουν ατιμώρητα, και όσο η Δύση στρώνει κόκκινο χαλί σε πρώην τζιχαντιστές στο όνομα της «κανονικότητας», η εικόνα της προόδου παραμένει εύθραυστη — και βαθιά επιλεκτική.

Η απονομή του τίτλου «χώρα της χρονιάς» δεν είναι ουδέτερη πράξη. Είναι πολιτική επικύρωση ενός αφηγήματος: ότι η σταθερότητα, έστω και ατελής, υπερισχύει της δικαιοσύνης, των δικαιωμάτων και της μνήμης.

naftemporiki.gr