Αρμένιοι στην Καλαμάτα: Εικόνες και ντοκουμέντα μιας άλλης εποχής

 

Επί περίπου 26 χρόνια, στην Καλαμάτα έζησαν 200 οικογένειες Αρμενίων, περίπου 600-700 άτομα. Οι περισσότεροι ήταν εγκατεστημένοι στην υποβαθμισμένη τότε περιοχή «Κορδίας» της δυτικής παραλίας της πόλης, μέσα σε ξύλινα ή τσίγκινα παραπήγματα. Λιγότεροι, περί τα 200 άτομα, έμειναν σε μισθωμένα κτήρια της πάνω πόλης, κοντά στο ναό της Υπαπαντής του Σωτήρος.

Η ζωή και η καθημερινότητά τους κυλούσε γύρω από τα τρία σχολεία, τις δύο εκκλησιαστικές ενορίες και τον αθλητικό και ποδοσφαιρικό σύλλογο με την επωνυμία «Αρμενική Ένωσις Καλαμών».

Τα δύο αρμένικα σχολεία λειτουργούσαν στο συνοικισμό του «Κορδία» –ένα με την αρωγή της «Αρμενικής Γενικής Ένωσης Αγαθοεργίας» και ένα με τη βοήθεια του «Αρμενικού Κυανού Σταυρού», το επονομαζόμενο «Ροστομιάν»– και ένα τρίτο στη συνοικία της Υπαπαντής, το επονομαζόμενο «Αραμιάν».

Ο Ποδοσφαιρικός Σύλλογος με την επωνυμία «Αρμενική Ένωσις Καλαμών» ορίζει τέσσερεις αντιπροσώπους του, για να συμμετάσχουν στη Γενική Συνέλευση της «Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Καλαμών», που θα πραγματοποιείτο στις 5 Μαρτίου 1931 (φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο δικηγόρου Φιλόστρατου Κατσανού)

Είχαν δύο χώρους άσκησης των λατρευτικών τους καθηκόντων, συγκεκριμένα μια ξύλινη εκκλησία που είχαν φτιάξει οι ίδιοι στον «Κορδία» και ένα παρεκκλήσι του ναού της Υπαπαντής, το ναΐσκο των «Τριών Ιεραρχών», ανατολικά του κάστρου, στη διασταύρωση των οδών Αλαγονίας και Βιλεαρδουίνου.

Το 1947, μετά τη λήξη του Β’ Παγκόσμιου και την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, οι εναπομείναντες στην Καλαμάτα 403 Αρμένιοι, υπακούοντας στο κάλεσμα της Σοβιετικής Ένωσης, εγκατέλειψαν την πόλη και –σχεδόν όλοι– «παλιννόστησαν» στη Σοβιετική Αρμενία, αφήνοντας ωστόσο το αποτύπωμά τους στην πόλη.

Η ξύλινη εκκλησία-σχολείο στον συνοικισμό «Κορδίας» που κατασκευάστηκε το 1923. Διακρίνεται η σημαία του Ερυθρού Σταυρού, καθώς και ένα σύνθημα στον πλαϊνό τοίχο, που γράφει: «Η Ένωσις είναι δύναμη» (φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, περ. «Αρμενικά», αρχείο οικογ. Τσιναριάν [ΑΒΕ: 616])

Ο ιερέας Αγκόπ Χαλκαμαζιάν στην ενορία του «Κορδία» (φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, περ. «Αρμενικά», αρχείο οικογ. Τσιναριάν [ΑΒΕ: 616])

Η πρώτη σελίδα συγκινητικής συλλυπητήριας επιστολής που απευθύνει το 1975 κάποια Αρμένισσα από το Ερεβάν, η οποία ζούσε και εργαζόταν κάποτε στην Καλαμάτα. Την επιστολή απευθύνει προς την οικογένεια του πρώην Καλαματιανού εργοδότη της, Κωνσταντίνου Νικολόπουλου, εκφράζοντας όχι μόνο τη λύπη της αλλά και την ευγνωμοσύνη της (φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Ν. Νικολόπουλου)

Βιβλιάριο ασθενείας (φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, περ. «Αρμενικά» [ΑΒΕ: 616])

Μαθητές και δάσκαλοι του σχολείου «Αραμιάν». Λήψη δεκαετία 1930 (φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, περ. «Αρμενικά», αρχείο οικογ. Τσιναριάν [ΑΒΕ: 616])

Μαθητές του σχολείου «Αραμιάν», στη συνοικία της Υπαπαντής, φωτογραφίζονται με φόντο ένα ταμπλό στολισμένο με ελληνικές σημαίες, προφανώς επί τη ευκαιρία κάποιας εθνικής γιορτής. Έτος λήψης 1931 (φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, περ. «Αρμενικά», αρχείο Βιβλιοθήκης Nubarian, Παρίσι [ΑΒΕ: 616])

Μαθητές, δάσκαλοι και ο ιερέας της ενορίας τους φωτογραφίζονται μπροστά από το αρμένικο σχολείο του συνοικισμού «Κορδίας», που στεγαζόταν στην ξύλινη εκκλησία, η οποία κατασκευάστηκε εκεί το 1923 και χρησίμευε και ως εκκλησία και ως σχολείο (φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, περ. «Αρμενικά», αρχείο Βιβλιοθήκης Nubarian, Παρίσι [ΑΒΕ: 616])

• Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στον τόμο που επιμελήθηκε η Αναστασία Μηλίτση-Νίκα, Οι Αρμένιοι προσφυγές στην Καλαμάτα, 1921-1947, Καλαμάτα 2022.
• Πηγή: facebook / Γενικά αρχεία του κράτους – Τμήμα Μεσσηνίας.

pontosnews.gr