Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε κάτι: Ο κ. Τραμπ κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θητείας του τασσόταν αναφανδόν υπέρ των εξοπλισμών των σύμμαχων χωρών, όχι μόνο στο πλαίσιο των υποχρεώσεων του ΝΑΤΟ, αλλά κι επειδή με αυτό τον τρόπο προωθείται ο επιχειρηματικός κλάδος των οπλικών συστημάτων της υπερδύναμης. Θυμίζουμε ότι ο ένοικος του Λευκού Οίκου κατά την προηγούμενη θητεία του, παρουσία του Έλληνα πρωθυπουργού, είχε απευθυνθεί σε επιχειρηματίες λέγοντάς τους χαριτολογώντας ότι «οι Έλληνες μας φέρνουνε δουλειά». Άλλωστε, ο ίδιος, ως μεγαλοεπιχειρηματίας, φροντίζει με κάθε ευκαιρία να προωθεί τις μπίζνες, είτε πρόκειται για όπλα είτε για φυσικό αέριο ή για ηλεκτρονικές συσκευές και οποιοδήποτε άλλο προϊόν ή υπηρεσία.   

Κατά συνέπεια, θα επιδιώξει να επεκτείνει τις πωλήσεις αμυντικών συστημάτων με κάθε ευκαιρία προς το σύνολο σχεδόν των κρατών που εντάσσονται στη συμμαχική ομπρέλα. Ειδικότερα για τα αμερικανοτουρκικά παζάρια, το σημαντικότερο ζήτημα αυτή τη στιγμή αφορά στην προμήθεια των μαχητικών F-16 και κιτ αναβάθμισης άλλων 80 και κυρίως των ακόμη πιο σύγχρονων μονοθέσιων πέμπτης γενιάς F-35, ενός εκ των πιο προηγμένων αεροσκαφών στον κόσμο αυτή τη στιγμή (τονίζουμε ότι η Ελλάδα έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για την αγορά 20 συν 20 τέτοιου τύπου μαχητικών για την κάλυψη της αεράμυνάς της).

Πηγές του τουρκικού υπουργείου Άμυνας, απαντώντας στο αν θα υπάρξουν προβλήματα όσον αφορά στην προμήθεια των 40 μαχητικών F-16 μετά τις αμερικανικές εκλογές, αναφέρουν πως έχουν υπογραφεί συμβόλαια και η διαδικασία αγοράς τους συνεχίζεται κανονικά. Η Άγκυρα προσθέτει, δε, ότι παρά τα κατά καιρούς εμπόδια, η συνεργασία με την Ουάσιγκτον παραμένει ισχυρή και βασίζεται σε κοινά συμφέροντα και αξίες.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, παρά τις προκλήσεις που εμφανίζονται περιστασιακά, οι δεσμοί των δύο χωρών αντέχουν στη διάρκεια του χρόνου, με τις ΗΠΑ και την Τουρκία να αποτελούν δύο από τους κύριους πυλώνες του ΝΑΤΟ. Οι προσδοκίες είναι ότι η συμμαχία αυτή θα συνεχιστεί με βάση τη στρατηγική σχέση που έχουν οικοδομήσει, ανεξαρτήτως των πολιτικών εξελίξεων στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Γι’ αυτό και ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έστειλε θερμότατο συγχαρητήριο μήνυμα στον Τραμπ για την επανεκλογή του, ενώ μίλησαν και τηλεφωνικά, με τον καλούντα να προσκαλεί τον νέο αμερικανό πρόεδρο να επισκεφθεί την Τουρκία.

Σχετικά με πιθανές στρατιωτικές αλλαγές των ΗΠΑ στα μέτωπα της Συρίας και του Ιράκ, οι τουρκικές πηγές αναφέρουν ότι η Άγκυρα παρακολουθεί από κοντά κάθε εξέλιξη που επηρεάζει την ασφάλεια στην περιοχή και λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα. Αν και οι ΗΠΑ έχουν ήδη ανακοινώσει από παλαιότερα την πρόθεσή τους να αποσύρουν τα στρατεύματά τους από τη Συρία, μέχρι σήμερα αυτό δεν έχει υλοποιηθεί πλήρως. «Η Τουρκία επικεντρώνεται στις πράξεις και όχι στα λόγια» τονίζουν οι πηγές, υπογραμμίζοντας τη σημασία της αμερικανικής στάσης απέναντι στους κούρδους μαχητές στη Συρία, τους οποίους η Άγκυρα χαρακτηρίζει «τρομοκρατικές οργανώσεις» λόγω της σύνδεσής τους με το PKK.

Η στήριξη των ΗΠΑ στους Κούρδους της Συρίας, ιδιαίτερα στις δυνάμεις YPG και SDF, ενισχύει πάντως την ένταση στις τουρκο-αμερικανικές σχέσεις. Η Τουρκία βλέπει την παρουσία και την ενδυνάμωση των Κούρδων ανατολικά του Ευφράτη ως απειλή για την εδαφική της ακεραιότητα, εκφράζοντας φόβους για δημιουργία μιας ανεξάρτητης κουρδικής οντότητας κοντά στα σύνορά της. Για τη γείτονα χώρα, η απειλή αυτή συνδέεται άρρηκτα με τον μακρόχρονο πόλεμο που έχει με το PKK, το οποίο θεωρεί ότι βρίσκεται πίσω από πολλές ένοπλες επιθέσεις τα τελευταία 40 χρόνια.

Τι θα γίνει με τα F-35;

Το ζήτημα της ένταξης της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35, πάντως, παραμένει αβέβαιο, ιδιαίτερα μετά την αποπομπή της από το πρόγραμμα το 2019, λόγω της απόκτησης του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Οι ΗΠΑ είχαν ανησυχίες σχετικά με το ενδεχόμενο διαρροής τεχνολογικών και στρατιωτικών μυστικών στη Ρωσία, καθώς οι S-400 θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ασφάλεια των F-35.

Με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, η Τουρκία προσβλέπει σε επανεκτίμηση του θέματος. Ο Τραμπ στην προηγούμενη θητεία του είχε δείξει μεγαλύτερη ευελιξία στις σχέσεις του με την Τουρκία και, αν και δεν ανακάλεσε την αποπομπή της χώρας από το πρόγραμμα, διατηρούσε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με την τουρκική ηγεσία. Ωστόσο, η αποκατάσταση της γείτονος στο πρόγραμμα των F-35 θα εξαρτηθεί από το αν η Άγκυρα θα αποδεχτεί όρους που θα καθησυχάσουν τις ανησυχίες των ΗΠΑ, όπως η απομάκρυνση των ρωσικών πυραυλικών συστημάτων S-400.

Σε περίπτωση που η Τουρκία παραμείνει εκτός του προγράμματος, έχει ήδη στραφεί σε άλλες εναλλακτικές λύσεις. Η χώρα αναπτύσσει αυτόνομα το TAI TF-X (πρόκειται για ένα εγχώριο μαχητικό πέμπτης γενιάς), το οποίο αποτελεί μέρος μιας στρατηγικής αυτονομίας στον τομέα της άμυνας. Η Άγκυρα επιδιώκει -ούτως ή άλλως- να μειώσει την εξάρτησή της από αμερικανικές ή άλλες ξένες πηγές για κρίσιμα στρατιωτικά συστήματα και να ενισχύσει την εγχώρια αμυντική βιομηχανία.

Με άλλα λόγια, η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ίσως προσφέρει μια ευκαιρία να βελτιωθούν οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας, αλλά η επιστροφή της στο πρόγραμμα F-35 δεν θεωρείται άμεσα εφικτή χωρίς σημαντικούς συμβιβασμούς και εγγυήσεις από την Άγκυρα. Ο δρόμος για την αποκατάσταση της συνεργασίας στον αμυντικό τομέα, επομένως, εξαρτάται από την πρόθεση της Τουρκίας να αναθεωρήσει βασικές επιλογές της στο επίπεδο της εξωτερικής πολιτικής της και της ασφάλειας.

Ο ρόλος των γεωπολιτικών επιδιώξεων

Η στρατηγική συμμαχία Τουρκίας και ΗΠΑ, αν και πολυδιάστατη, έρχεται συχνά αντιμέτωπη με θέματα όπως οι γεωπολιτικές επιδιώξεις και οι συμμαχίες εντός της περιοχής. Η Τουρκία έχει επανειλημμένα καλέσει τους Αμερικανούς να σταματήσουν κάθε είδους στρατιωτική υποστήριξη προς τους Κούρδους της Συρίας, ζητώντας ουσιαστική συνεισφορά στη μάχη ενάντια σε τρομοκρατικές ομάδες που, κατά την άποψή της, υπονομεύουν την ασφάλειά της. Σε απάντηση, πάντως, αμερικανικές δυνάμεις συνεχίζουν την παρουσία τους στη βόρεια Συρία, κάτι που αναπόφευκτα εντείνει τις ανησυχίες της Άγκυρας.

Εν όψει των νέων ισορροπιών που διαμορφώνονται, το τουρκικό υπουργείο Άμυνας προσδοκά να δει έμπρακτη αφοσίωση των συμμάχων του ΝΑΤΟ, όπως οι ΗΠΑ, στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Διπλωματικές πηγές αφήνουν να εννοηθεί ότι η Άγκυρα αναμένει μία πιο ξεκάθαρη τοποθέτηση από την Ουάσιγκτον, που θα σέβεται τις ευαισθησίες της Τουρκίας στα σύνορά της, ενώ προετοιμάζεται να δράσει ανεξάρτητα, εφόσον η ασφάλειά της τεθεί σε κίνδυνο. Στην τρέχουσα φάση, οι δύο χώρες προσπαθούν να διατηρήσουν τη λεπτή ισορροπία που απαιτεί η αμοιβαία συνεργασία τους.

naftemporiki.gr