Πρυτάνεις: Προτάσεις σε τέσσερις άξονες για τα Πανεπιστήμια

Σε σειρά-πλαίσιο συμπερασμάτων που στοχεύουν στην εύρυθμη λειτουργία των Πανεπιστημίων, στη διασφάλιση του επιπέδου σπουδών και στη βελτίωση των υπηρεσιών που προσφέρουν στους φοιτητές και τις φοιτήτριές τους κατέληξε, ολοκληρώνοντας τις τριήμερες εργασίες της, η 92η Σύνοδος πρυτάνεων και προέδρων Δ.Ε. των Ελληνικών Πανεπιστημίων, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα.

Πιο αναλυτικά, οι πρυτάνεις προτείνουν:

Πλαίσιο Λειτουργίας - Χρηματοδότηση

- Σε ό,τι αφορά στο πλαίσιο λειτουργίας των Πανεπιστημίων επισημαίνεται η ανάγκη για ενίσχυση της διοικητικής ανεξαρτησίας τους και περιορισμό της γραφειοκρατίας σε όλες τις ακαδημαϊκές και διοικητικές διαδικασίες και λειτουργίες. Η σύναψη πολυετών προγραμματικών συμφωνιών με το Κράτος, όπου περιγράφονται στρατηγικές δράσεις ανάπτυξης και οι απαιτούμενοι πόροι για τη λειτουργία τους, συμβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή.

- Η άμεση αύξηση της τακτικής χρηματοδότησης των Πανεπιστημίων από τον κρατικό προϋπολογισμό καθίσταται επιτακτική. Σημειώνεται χαρακτηριστικά ότι η χρηματοδότηση των ΑΕΙ από τον τακτικό προϋπολογισμό το 2019, ακόμα και μετά την πρόσθετη επιχορήγηση, παραμένει μειωμένη κατά 45% σε σχέση με το 2012. Για να καλυφθούν οι βασικές ανάγκες η τακτική χρηματοδότηση για το 2020 πρέπει να είναι αυξημένη τουλάχιστον κατά 30% σε σχέση με το 2019.

- Η πιο ευέλικτη διαχείριση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων είναι επίσης απαραίτητη για την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση της χρηματοδότησης αυτής. Τα Πανεπιστήμια επίσης αξιολογούν θετική τη διεύρυνση της χρηματοδότησης υποδομών, τόσο κτιριακών αλλά και εργαστηριακών, από πόρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

- Η ενίσχυση των Πανεπιστημίων με πρόσθετο προσωπικό όλων των κατηγοριών αποτελεί σημαντική προτεραιότητα. Η απόδοση νέων θέσεων διδακτικού προσωπικού όλων των κατηγοριών πρέπει να πραγματοποιείται σε τακτική βάση, ενώ η ανανέωση του διοικητικού προσωπικού των Ιδρυμάτων με νέες προσλήψεις είναι επιτακτική.

- Η ολοκλήρωση έγκρισης Οργανισμών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή τους στη διαδικασία της κινητικότητας. Μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής και για τη διευκόλυνση των Ιδρυμάτων, προτείνεται στο πλαίσιο της κινητικότητας να δοθεί η δυνατότητα μέρος των κενών οργανικών θέσεων των Ιδρυμάτων, να μετατραπεί σε κλάδους, υφιστάμενους  ή νέους, της ίδιας ή άλλης κατηγορίας, κατόπιν έκδοσης σχετικής ΚΥΑ των συναρμοδίων Υπουργών.

Προγράμματα Σπουδών - Διεθνοποίηση

Η πρακτική άσκηση των φοιτητών/τριών αποτελεί έναν πετυχημένο θεσμό που αποδεδειγμένα συμβάλλει στη διασύνδεση των σπουδών με την αγορά εργασίας. Απαιτείται η διεύρυνση του θεσμικού πλαισίου για την υποστήριξη του από εναλλακτικούς φορείς, όπως ο ΟΑΕΔ και η ενίσχυση του με πρόσθετη χρηματοδότηση. Είναι επίσης σημαντική η άμεση αντιμετώπιση δυσλειτουργιών που προκύπτουν κατά την υλοποίηση της Πρακτικής Άσκησης σε σχέση με πρόγραμμα Εργάνη και την ασφάλιση των ασκούμενων.

- Η πρακτική του αυθαίρετου και ατεκμηρίωτου καθορισμού του αριθμού των εισακτέων και το πλαίσιο διαχείρισης των μετεγγραφών επισωρεύει τεράστιες δυσκολίες στα Ιδρύματα, γι' αυτό προτείνεται ο αριθμός των εισακτέων να  καθορίζεται σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια και να βασίζεται σε σαφή και τεκμηριωμένα κριτήρια. Κρίνεται επίσης απαραίτητη η αναθεώρηση του πλαισίου διαχείρισης των μετεγγραφών. 

- Η επικαιροποίηση των προγραμμάτων σπουδών αποτελεί διαδικασία που πρέπει να γίνεται σε τακτική βάση ώστε να διασφαλίζεται η ανταγωνιστικότητα των πτυχίων. Προτείνεται να διερευνηθεί η πιλοτική εφαρμογή επιμέρους δράσεων, όπως ο θεσμός της κινητικότητας ή η απόδοση πρωτεύοντος/δευτερεύοντος πτυχίου (major/minor) που ενισχύουν τη συνεργασία ανάμεσα σε διαφορετικά Τμήματα και να διευκολυνθεί θεσμικά η υλοποίηση τους. 

- Για την ουσιαστική στήριξη των διαδικασιών αξιολόγησης και πιστοποίησης είναι απαραίτητη η πρόσθετη στοχευμένη χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων για την ενίσχυση του προσωπικού των ΜΟΔΙΠ με κάθε πρόσφορο τρόπο (π.χ. πόροι ΕΣΠΑ), όπως και η ανάπτυξη διαδικασιών επιμόρφωσης του προσωπικού των ΜΟΔΙΠ και επί του αιτήματος αυτού υπήρξε ήδη θετική ανταπόκριση της Υπουργού.

- Σε ό,τι αφορά στις εκπαιδευτικές άδειες προτείνεται: α) η απόφαση για τη χορήγηση εκπαιδευτικής άδειας να λαμβάνεται από τη Συνέλευση του Τμήματος και β) η άδεια να χορηγείται εντός του χρονικού πλαισίου των ακαδημαϊκών εξαμήνων.

- Τα Πανεπιστήμια θεωρούν ότι η ενίσχυση της διεθνοποίησής τους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία και διάκρισή τους στο νέο παγκόσμιο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και την επιτυχή αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων. Για το σκοπό αυτό είναι απαραίτητη η απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου για την παροχή ξενόγλωσσων προγραμμάτων σπουδών σε όλα τα επίπεδα. Τα Τμήματα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών, μετά από απόφαση της Συνέλευσης και έγκριση της Συγκλήτου, χωρίς την υποχρεωτική εμπλοκή τρίτων.

- Η Σύνοδος των Πρυτάνεων χαιρετίζει την επέκταση του προγράμματος ERASMUS+ και της δράσης των «Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων», θεωρώντας ότι συμβάλλει θετικά στη διεθνοποίηση των ελληνικών Πανεπιστημίων.

- Η Σύνοδος χαιρετίζει την ανάληψη πρωτοβουλιών για την ενίσχυση των διεθνών συνεργασιών των Πανεπιστημίων, αρχής γενομένης με την προώθηση δράσεων συνεργασίας με Πανεπιστήμια των ΗΠΑ και της Κίνας και συμβάλλει ενεργά στην άμεση υλοποίηση της.

- Σημαντική για το εγχείρημα της διεθνοποίησης είναι η άρση των εμποδίων για τη συμμετοχή αλλοδαπών φοιτητών/τριών σε προγράμματα σπουδών με την επιτάχυνση της διαδικασίας αναγνώρισης τίτλων σπουδών από ιδρύματα της αλλοδαπής μέσω του ΔΟΑΤΑΠ και της διαδικασίας χορήγησης αδειών διαμονής σε πολίτες χωρών εκτός Ε.Ε.

- Για τη διευκόλυνση των δράσεων αυτών προτείνεται η θεσμοθέτηση της δυνατότητας διδασκαλίας μαθημάτων σε ξένη γλώσσα, ενώ επισημαίνεται η ανάγκη ενίσχυσης των Πανεπιστημίων με πρόσθετους πόρους και ανθρώπινο δυναμικό, όπως και η ανάγκη υποστήριξης δράσεων προβολής που συμβάλουν στη διεθνοποίηση τους.

Υποδομές - Φοιτητική Μέριμνα

Για την παροχή σίτισης και στέγασης στους φοιτητές/τριες, διατυπώνεται η πάγια θέση ότι η Ελληνική Πολιτεία είναι υπεύθυνη για την κάλυψη αυτών των αναγκών φοιτητικής μέριμνας για όλα τα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Όπως έχει επανειλημμένα διατυπώσει η Σύνοδος στις αποφάσεις της, χρειάζεται αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου για τη στέγαση και σίτιση των φοιτητών, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών και να αυξηθεί το ποσοστό των εξυπηρετούμενων φοιτητών/τριών, με κάθε πρόσφορο μέσο σε συνεργασία με το ΙΝΕΔΙΒΙΜ.

- H λειτουργία των Εταιρειών Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας των Πανεπιστημίων (ΕΔΙΑΠΠ) στις τρέχουσες θεσμικές και οικονομικές συνθήκες διέπεται από νομοθετικά κενά. Η Σύνοδος ζητά νομοθετική ρύθμιση στα πλαίσια του σχεδιαζόμενου νόμου για τη λειτουργία των ΑΕΙ σε τέσσερις άξονες: α) την απλοποίηση των διαδικασιών της ίδρυσης ΕΔΙΑΠΠ, επέκτασης των σκοπών τους σε νέες δραστηριότητες και τροποποίηση των καταστατικών τους, β) τον καθορισμό των διαδικασιών με τις οποίες η Σύγκλητος κάθε Ιδρύματος καθορίζει τους πόρους των ΕΔΙΑΠΠ και πρόβλεψης διάθεσης των περιουσιακών ταμειακών διαθεσίμων, γ) τον καθορισμό των διαδικασιών πρόσληψης προσωπικού και δ) την απλοποίηση των διαδικασιών οικονομικής διαχείρισης.

- Είναι σημαντική η ενίσχυση κεντρικών δράσεων για τη βελτίωση των ψηφιακών υποδομών και υπηρεσιών που αφορούν τα Πανεπιστήμια και προάγουν το ψηφιακό μετασχηματισμό της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Ένα πρώτο άμεσο βήμα αποτελεί η επίσπευση των διαδικασιών για την υλοποίηση του έργου για την αναβάθμιση ψηφιακών υπηρεσιών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, που έχει προταθεί για χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα”.  

Έρευνα

- Η διαρκής και συνεπής χρηματοδότηση της έρευνας θεωρείται καθοριστικής σημασία για τα Πανεπιστήμια και την περαιτέρω ανάπτυξη τους. Είναι σημαντική η χρηματοδότηση της έρευνας με σταθερούς πόρους σε εθνικό επίπεδο, με έμφαση στη βασική έρευνα σε όλες τις επιστημονικές περιοχές και στην υποστήριξη νέων ερευνητών. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται η ενίσχυση του θεσμού του ΕΛΙΔΕΚ. Καθιερωμένες δράσεις προς την κατεύθυνση αυτή πρέπει να αποτελούν μέρος της εθνικής στρατηγικής για την έρευνα. Η υποστήριξη δομών στο πλαίσιο ευρύτερων συνεργιών για την αξιοποίηση αποτελεσμάτων της έρευνας με αποτελεσματικό τρόπο είναι εξίσου καθοριστική για την ανάπτυξη των Πανεπιστημίων και της ελληνικής οικονομίας ευρύτερα.

- Η Σύνοδος Πρυτάνεων ζητά την ενεργή και θεσμική συμμετοχή των Πανεπιστημίων σε συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία σε θέματα που τα αφορούν και σχετίζονται με την Παιδεία και την Έρευνα, τόσο στη διαμόρφωση των στρατηγικών στόχων, όσο και στο σχεδιασμό των επιμέρους προσκλήσεων της τρέχουσας και της επερχόμενης προγραμματικής περιόδου του πλαισίου ανάπτυξης ΕΣΠΑ, όπως έχει ήδη ξεκινήσει να γίνεται.

- Για την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της Έρευνας προτείνεται υποστήριξη δομών Μεταφοράς Τεχνολογίας σε όλα τα Ιδρύματα και η ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ τους. Είναι σημαντικό να διερευνηθεί η δυνατότητα χρηματοδότησης των δομών αυτών.

- Σχετικά με την ΚΥΑ 81347/Β9/Φ11/43/22.5.2019 για την χρηματοδότηση - δανειοδότηση των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και λοιπών φορέων από τον Ειδικό Λογαριασμό του ΥΠ.Π.Ε.Θ στο πλαίσιο του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, προτείνεται η εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας (άρθρο 21 του ν.3467/2016) και η υλοποίηση της προβλεπόμενης μετατροπής της χρηματοδότησης/δανειοδότησης προς τα ΑΕΙ, σε προκαταβολή για την εκτέλεση από αυτά έργων που εντάσσονται στο ΠΔΕ, με την έκδοση σχετικής ΚΥΑ για τη διενέργεια του συμψηφισμού.

Στις εργασίες της Συνόδου το Σάββατο παρέστη και η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Η υπουργός, Νίκη Κεραμέως, χαιρέτησε την υπογραφή του συμφώνου συνεργασίας ανάμεσα σε Ελληνικά και Κυπριακά Πανεπιστήμια και εξέφρασε τη θερμή στήριξη του υπουργείου σε δράσεις εξωστρέφειας και διεθνοποίησης.

Παρουσία της, συζητήθηκαν ζητήματα που αφορούν στην αποτελεσματικότερη λειτουργία και διεθνοποίηση των Πανεπιστημίων. Στο πλαίσιο ανταλλαγής απόψεων, η ηγεσία του υπουργείου ενημέρωσε τη Σύνοδο για την περαιτέρω προώθηση πρωτοβουλιών για την εξωστρέφεια των Πανεπιστημίων, την πρόσθετη χρηματοδότηση με 7 εκατομμύρια ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό του 2019 με δυνατότητα μεταφοράς στο επόμενο οικονομικό έτος, καθώς και τη νομοθετική πρωτοβουλία που θα αναλάβει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Ειδικότερα, οι βασικοί άξονες του επερχόμενου νομοσχεδίου σχετίζονται, σύμφωνα με τους πρυτάνεις, με την θεσμοθέτηση μιας ενισχυμένης Ανεξάρτητης Αρχής για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, την απλοποίηση του πλαισίου λειτουργίας των ΕΛΚΕ για την περαιτέρω προώθηση της έρευνας και επιμέρους διατάξεις για τη διευκόλυνση της λειτουργίας των Πανεπιστημίων. Κατά τη Σύνοδο, εκφράστηκε επίσης η πρόθεση για τη θεσμοθέτηση της Συνόδου των Πρυτάνεων ως συμβουλευτικού οργάνου της Πολιτείας.

Με ανακοίνωσή της, η Σύνοδος χαιρετίζει τη νομοθετική αυτή πρωτοβουλία και ειδικότερα:

• Τη συστηματική προσπάθεια που καταβλήθηκε για τη καθοριστικής σημασίας απλοποίηση του πλαισίου λειτουργίας των ΕΛΚΕ, που αναμένεται να αφαιρέσει σοβαρά γραφειοκρατικά εμπόδια.
• Την ενίσχυση της Ανεξάρτητης Αρχής που θα λειτουργήσει με συγκεκριμένα κριτήρια προς έναν στρατηγικό σχεδιασμό του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας και θα διασφαλίζει προϋποθέσεις μεγαλύτερης διαφάνειας στη λήψη αποφάσεων.
• Θεωρεί θετική την πρόθεση θεσμοθέτησης του ρόλου της Συνόδου, ενώ δεσμεύεται να συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία της διαβούλευσης επί του επικείμενου νομοσχεδίου.
• Κρίνει επίσης ως ιδιαίτερα θετική την ανακοίνωση της υπουργού ότι το σύνολο της τακτικής χρηματοδότησης για το 2020 θα καταβληθεί στην αρχή της χρονιάς. 

Η Σύνοδος επισημαίνει ακόμα ότι για την ουσιαστική συζήτηση γενικότερων θεσμικών θεμάτων που αφορούν στην Ανώτατη Εκπαίδευση, είναι σημαντικό να υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος διαβούλευσης στα Πανεπιστήμια.

naftemporiki.gr