Μαύρη Πέμπτη στην αγορά του αργύρου: Το κραχ που διέλυσε τους μεγιστάνες του μετάλλου

Νατάσα Στασινού • nstasinou@naftemporiki.gr

Ο Νέλσον Μπάνκερ Χαντ είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο—τουλάχιστον, έτσι φαίνεται στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Κληρονόμος μιας αμύθητης περιουσίας από τον πατέρα του, τον θρυλικό πετρελαιά Χ. Λ. Χαντ, έχει μεγαλώσει με την αίσθηση ότι το χρήμα δεν τελειώνει ποτέ.

Όμως, ο ίδιος δεν αρκείται σε αυτό. Βλέπει τον πληθωρισμό να καλπάζει, πιστεύει ότι το δολάριο σύντομα θα γίνει άχρηστο και αποφασίζει να επενδύσει σε κάτι πιο σταθερό. Δεν μπορεί να αγοράσει χρυσό—ο νόμος του Φράνκλιν Ρούζβελτ το απαγορεύει—οπότε στρέφεται στον άργυρο.

Όσο περισσότερο ασήμι μπορούν

Το 1973, όταν ο Μουαμάρ Καντάφι εθνικοποιεί τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της οικογένειας στη Λιβύη, οι αδελφοί Χαν, ο Νέλσον και ο μικρότερος αδελφός του, Γουίλιαμ Χέρμπερτ, παίρνουν μια απόφαση: θα αγοράσουν όσο περισσότερο ασήμι μπορούν.

Στην αρχή, η τιμή του είναι χαμηλή, μόλις 1,50 δολάριο η ουγγιά. Οι Χαντ όμως δεν αρκούνται σε μικρές ποσότητες. Παίρνουν τεράστια δάνεια, αγοράζουν συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures), αλλά αντί να τα ρευστοποιούν, απαιτούν την πραγματική παράδοση του μετάλλου. Σύντομα, συγκεντρώνουν 100 εκατομμύρια ουγγιές—περίπου το 70% της παγκόσμιας προσφοράς.

Το 1979, η τιμή του αργύρου αρχίζει να ανεβαίνει απότομα. Όσο αγοράζουν, τόσο σπανιότερο γίνεται, και όσο σπανιότερο γίνεται, τόσο αυξάνεται η τιμή του. Στις 17 Ιανουαρίου 1980, η ουγγιά φτάνει τα 49,45 δολάρια. Οι Χαντ είναι πλέον αδιαμφισβήτητοι βασιλιάδες του αργύρου, και η περιουσία τους—στα χαρτιά—αγγίζει τα 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια.

Αλλά αυτή η άνοδος δεν περνάει απαρατήρητη. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) βλέπουν την κερδοσκοπία τους σαν απειλή. Στις αρχές του 1980, η Επιτροπή Προθεσμιακών Συμβολαίων Εμπορευμάτων (CFTC) αλλάζει τους κανόνες: οι επενδυτές δεν μπορούν πλέον να αγοράζουν ασημί με δανεικά. Η ζήτηση καταρρέει. Και μαζί της, καταρρέουν και οι Χαντ.
Τα margin calls και η ελεύθερη πτώση

Την Πέμπτη 27 Μαρτίου 1980 – την ημέρα που θα μείνει γνωστή ως Silver Thursday – οι αγοραστές εξαφανίζονται. Οι αδελφοί Χαντ, που έχουν αγοράσει συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σε εξωφρενικές τιμές, λαμβάνουν τα πρώτα margin calls. Οι χρηματιστές τους απαιτούν επιπλέον εγγυήσεις. Δεν έχουν αρκετή ρευστότητα. Ο ένας μετά τον άλλο, οι δανειστές τους ζητούν τα λεφτά τους πίσω.

Η τιμή του αργύρου πέφτει με ελεύθερη πτώση. Μέσα σε λίγες ώρες, καταρρέει από τα σχεδόν 50 δολάρια στα 10,80 δολάρια η ουγγιά. Στην αγορά επικρατεί χάος. Οι τράπεζες που έχουν δανείσει χρήματα στους Χαντ τρέμουν ότι θα παρασύρουν μαζί τους ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Στο παρασκήνιο, η Fed και οι μεγάλες τράπεζες της Νέας Υόρκης σπεύδουν να σταματήσουν την αιμορραγία: εγκρίνουν επειγόντως ένα δάνειο 1,1 δισεκατομμυρίου δολαρίων για να αποφευχθεί η κατάρρευση.
Η διάλυση της αυτοκρατορίας και το χρέος των 1,7 δισ. δολαρίων

Αλλά για τους Χαντ, όλα έχουν τελειώσει. Από τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου, γίνονται οι μεγαλύτεροι οφειλέτες της ιστορίας.

Χρωστούν 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια, και η αυτοκρατορία τους έχει διαλυθεί. Λίγα χρόνια αργότερα, το δικαστήριο τους κρίνει ένοχους για παράνομη χειραγώγηση της αγοράς και τους επιβάλλει πρόστιμο 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Τους απαγορεύεται εφ’ όρου ζωής να ξαναπαίξουν στις αγορές.

Η Silver Thursday δεν είναι απλώς μια αποτυχία· είναι προειδοποίηση. Η φούσκα του αργύρου δείχνει με τον πιο σκληρό τρόπο τι συμβαίνει όταν η απληστία συναντά τα όρια της πραγματικότητας. Και οι Χαντ, που κάποτε νόμιζαν ότι μπορούν να αγοράσουν ολόκληρη την αγορά, καταλήγουν με τίποτα—παρά μόνο χρέη, αγωγές και μια θέση στην ιστορία ως οι άνθρωποι που έριξαν μόνοι τους την αυτοκρατορία τους.

naftemporiki.gr