Στις 26 Ιανουαρίου οι πολίτες της Λευκορωσίας προσέρχονται στις κάλπες για να εκλέξουν (ξανά) πρόεδρο τον Αλεξάντερ Λουκασένκο. Ο ισχυρός άνδρας της Λευκορωσίας διεκδικεί την έβδομη συνεχόμενη θητεία του και δεν αναμένεται να χάσει.
Η νίκη του προεξοφλείται καθώς δεν υπάρχει κανένας πραγματικός υποψήφιος της αντιπολίτευσης. Ούτε η κατάσταση στη χώρα θεωρείται πως μπορεί να επιτρέψει την διεξαγωγή δικαίων και ελεύθερων εκλογών.
Οι Λευκορώσοι που ζουν στο εξωτερικό δεν μπορούν να ψηφίσουν. Ούτε επετράπη στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη να στείλει παρατηρητές. Κυρίως όμως υπάρχει η εμπειρία των προηγούμενων εκλογών.
Οι τελευταίες εκλογές του 2020, τις οποίες η αντιπολίτευση κατήγγειλε για νοθεία, οδήγησαν σε άνευ προηγουμένου κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας εναντίον του Λουκασένκο. Εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες κατέβηκαν στους δρόμους του Μινσκ και άλλων πόλεων αλλά το κίνημα αυτό κατεστάλη βίαια από τις αρχές. Έκτοτε, η καταστολή συνεχίζεται με 1.200 ανθρώπους να βρίσκονται στη φυλακή για πολιτικούς λόγους. Την ίδια ώρα εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν διαφύγει στο εξωτερικό, όπως η ηγέτης της αντιπολίτευσης Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια που ζει στη Λιθουανία.
Έτσι στην κούρσα για την προεδρία βρίσκουμε άλλους τέσσερις υποψηφίους, όλοι τους όμως υποστηρίζουν τον Λουκασένκο και τις πολιτικές που πρεσβεύει.
Η «συγχώνευση» με τη Ρωσία
Εφόσον κερδίσει τις εκλογές ο Λουκασένκο, αναμένεται να συνεχίσει να υπηρετεί τη Ρωσία και το αφεντικό… Βλαντίμιρ Πούτιν. Ή μήπως έχει λόγο να προσπαθήσει να σταματήσει να κινείται σαν το σκυλάκι του Κρεμλίνου;
Η απάντηση ίσως και να μην είναι τόσο αυτονόητη, ειδικά σν ληφθεί υπόψη η πρόσφατη δημοσίευση έκθεσης του Ινστιτούτου για την Μελέτη του Πολέμου (ISW) που προειδοποιεί ότι η Ρωσία ολοκληρώνει ένα μακροχρόνιο στόχο της να αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο της γειτονικής της χώρας και στενότερου συμμάχου της.
Οι αναλυτές του αμερικανικού think tank κάνουν λόγο για προσπάθεια de facto προσάρτησης της Λευκορωσίας η οποία βρίσκεται σε εφαρμογή για δεκαετίες και σήμερα αν και δεν έχει ολοκληρωθεί, είναι στο τελικό στάδιο έχοντας επιτύχει σημαντικά ορόσημα. Βλέπουν το Μινσκ να μεταμορφώνεται από εξαιρετικά στενός σύμμαχος σε στρατηγικό παράγοντα για την προβολή ισχύος της Ρωσίας, κάτι που θα μπορούσε να ενισχύσει τις στρατιωτικές και οικονομικές ικανότητες της Μόσχας.
Το όχημα για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι η συνθήκη Ένωσης Ρωσίας και Λευκορωσίας που έχουν υπογράψει οι δύο χώρες και η οποία χρονολογείται από το 1999. Από τότε Ρωσία και Λευκορωσία νοούνται μέλη ενός Ενωσιακού Κράτους αλλά χωριστά κράτη, διατηρώντας στενούς δεσμούς, οι οποίοι ωστόσο ενισχύθηκαν σημαντικά μετά τις εκλογές του 2020 στη Λευκορωσία και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Μάλιστα τον Δεκέμβριο του 2024 Πούτιν και Λουκασένκο υπέγραψαν νέα συνθήκη η οποία επιτρέπει στις δύο χώρες να χρησιμοποιήσουν «όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις και μέσα» ως μέρος των αμοιβαίων αμυντικών υποχρεώσεων των χωρών.
Η νέα συνθήκη ήρθε λίγες μέρες μετά τη δημοσίευση της αναθεωρημένης έκδοσης του πυρηνικού δόγματος της Ρωσίας, η οποία για πρώτη φορά έθεσε τη Λευκορωσία υπό τη ρωσική πυρηνική ομπρέλα.
Στόχος να γίνει προέκταση της Ρωσίας
Αν και Ενωσιακό κράτος απαιτεί σημαντικό βαθμό ενσωμάτωσης, αυτό που προειδοποιούν οι αναλυτές ότι προσπαθεί να κάνει το Κρεμλίνο είναι να ελέγξει πλήρως τη Λευκορωσία μετατρέποντας το κράτος της Ένωσης σε μια ρωσοκρατούμενη ομοσπονδιακή κυβέρνηση που δίνει στη Μόσχα εξουσία στις περισσότερες, αν όχι σε όλες, πτυχές της διακυβέρνησης της Λευκορωσίας.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα πάντα με τους αναλυτές, η Μόσχα θέλει πλήρη έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων της Λευκορωσίας και των ρωσικών στρατιωτικών βάσεων στη χώρα και πολιτική ένωση με μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση που θα ελέγχεται από το Κρεμλίνο και στην οποία Λευκορώσοι και Ρώσοι θα κυβερνώνται ως ενιαίο κράτος. Η Μόσχα επιδιώκει επίσης μια πλήρως ενοποιημένη οικονομία με κοινή αγορά, ελεύθερες ροές εργασίας, ενοποιημένους νόμους και νομισματική ένωση.
Παράλληλα φαίνεται να θέλει να αξιοποιήσει τον πληθυσμό της Λευκορωσίας, την γεωγραφική της θέση που «ακουμπάει» την ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ και τους οικονομικούς της πόρους για το συμφέρον της ρωσικής κρατικής εξουσίας.
Οι αναλυτές διακρίνουν έτσι μια προσπάθεια «συγχώνευσης» σε τρία επίπεδα, πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά, ενώ το βασικό τους συμπεράσματα είναι ότι η Λευκορωσία δεν θα είναι μόνο μία αιχμάλωτη χώρα αλλά ουσιαστικά προέκταση της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αναλυτές τονίζουν ότι αυτή η προσπάθεια της Μόσχας υπερβαίνει τον Πούτιν, γι’ αυτό και θα συνεχιστεί στην περίπτωση που απομακρυνθεί από την εξουσία. Επίσης, το Κρεμλίνο φαίνεται να θέλει να κλείσει το θέμα μέχρι το 2030, αλλά δεν είναι σαφές αν μπορεί να το επιτύχει ως τότε. Πάντως αν κάτι μπορεί να καθυστερήσει την διαδικασία είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία και (ειρωνικά) ο ίδιος ο Λουκασένκο που θεωρείται πως θα προσπαθήσει να αντισταθεί, αν και οι αναλυτές κρίνουν ότι ο χρόνος δεν είναι με το μέρος του.
Τι σημαίνουν οι εκλογές για τη Μόσχα
Τι μπορούν επομένως να σημαίνουν για αυτούς τους στόχους της Μόσχας οι προγραμματισμένες εκλογές στη Λευκορωσία; Πιθανότατα (και ανάλογα με την πιθανότητα διαδηλώσεων και του μεγέθους τους) άλλη μία ευκαιρία για το Κρεμλίνο να ασκήσει πίεση στον Λουκασένκο προκειμένου να επιτρέψει μεγαλύτερο βαθμό ενσωμάτωσης, απαντούν οι αναλυτές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Λουκασένκο στο παρελθόν κρατούσε τις ισορροπίες διατηρώντας καλές σχέσεις τόσο με την Δύση όσο με τον Πούτιν. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα το γεγονός ότι η Λευκορωσία αναγνώρισε την Κριμαία ως ρωσικό έδαφος το 2021 ενώ η προσάρτησής της από την Ουκρανία είχε γίνει το 2014.
Σημείο καμπής όμως αποδείχθηκαν οι εκλογές του 2020 στη χώρα και το τεράστιο κύμα διαμαρτυριών που απείλησε τη βιωσιμότητα του καθεστώτος του με τρόπο που δεν είχε ξαναγίνει παρά το γεγονός ότι οι συχνά τις εκλογικές αναμετρήσεις που έβγαζαν νικητή τον Λουκασένκο έχουν προκαλέσει ξανά διαδηλώσεις, ποτέ αυτού του μεγέθους ωστόσο. Έτσι ενώ αρχικά είχε κατηγορήσει τη Μόσχα ότι υποκίνησε τις διαμαρτυρίες, τελικά στράφηκε στο Κρεμλίνο για βοήθεια προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία. Και άλλαξε το αφήγημά του.
Αυτή η απόφαση του Λευκορώσου προέδρου επιτάχυνε κατά τους αναλυτές την διαδικασία «προσάρτησης» της χώρας από τη Ρωσία και οδήγησε με μαθηματική βεβαιότητα σε ακόμα πιο στενές σχέσεις και ένα είδος ανάμιξης στον πόλεμο της Ουκρανίας. Γιατί μπορεί ο Λουκασένκο να έχει αποφύγει μέχρι σήμερα να εμπλακεί άμεσα στον πόλεμο, ωστόσο, ήταν αυτός που άνοιξε την πόρτα στις ρωσικές δυνάμεις όταν επέτρεψε στα στρατεύματα της Μόσχας να επιτεθούν στην Ουκρανία από το έδαφος της Λευκορωσίας.
Τι σημαίνουν οι εκλογές για τον Λουκασένκο
Τι μπορούν όμως να σημαίνουν οι εκλογές για τον ίδιο τον Λουκασένκο; Σύμφωνα με τους Arkady Moshes και Ryhor Nizhnikau του Φινλανδικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων, πιθανόν ο Λουκασένκο συνειδητοποίησε ότι η απομόνωσή του από τη Δύση και η υπερβολική εξάρτησή του από τη Μόσχα έχουν γίνει απειλή για την εξουσία του στη Λευκορωσία.
«Εάν η ήπια προσέγγιση του Κρεμλίνου στο καθεστώς του Μινσκ σκληρύνει, δεν θα υπάρχει κανείς να τον βοηθήσει να αντισταθεί στην πίεση», λένε χαρακτηριστικά, εκτιμώντας ότι οι εκλογές ίσως είναι μία προσπάθειά του να επιβεβαιώσει τη νομιμότητα που έχει στη χώρα και στη βάση αυτή να του προσφερθεί μια νέα διευθέτηση με τη Δύση. Αλλωστε το έχει ξανακάνει, σημειώνουν. «Θα ήταν αρκετό να υποσχεθεί στη Δύση φιλελευθεροποίηση και θα άρχιζε η εξομάλυνση των σχέσεων. Το πραγματικό κίνητρο της Δύσης ήταν πάντα γεωπολιτικό: η διεύρυνση του χώρου ελιγμών του Μινσκ έναντι της Μόσχας», τονίζουν.
Η μεγαλύτερη επιτυχία του Λουκασένκο σημειώθηκε το 2014-2015, θυμούνται, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και την έναρξη της ένοπλης σύγκρουσης στο Ντονμπάς. «Η Δύση συμφώνησε να προσποιηθεί ότι ο Λουκασένκο θα έπαιζε ρόλο μεσολαβητή στη σύγκρουση, παρόλο που ήταν αυτονόητο ότι το Μινσκ ήταν μόνο τοποθεσία, όχι παράγοντας», αναφέρουν τονίζοντας πως, ως αποτέλεσμα, ο Λουκασένκο υποδυόταν ταυτόχρονα τον στενότερο σύμμαχο της Ρωσίας και σημαντικό εταίρο της Δύσης.
Ωστόσο, η πολιτική κρίση που ξέσπασε στη Λευκορωσία τον Αύγουστο του 2020 μετά τις στημένες προεδρικές εκλογές και το περιστατικό με την πτήση 4978 της Ryanair τον Μάιο του 2021 επέφεραν βαριά πλήγματα στις σχέσεις Λευκορωσίας-Δύσης. Η ΕΕ επέβαλε τελικά στη Λευκορωσία σοβαρές οικονομικές κυρώσεις. Οι σχέσεις του Λουκασένκο με τη Δύση δέχθηκαν κι άλλο πλήγμα όταν ενορχήστρωσε τη μεταναστευτική κρίση στα σύνορα της Πολωνίας, της Λιθουανίας και της Λετονίας.
Στην πορεία, σύμφωνα με τους δύο αναλυτές, ο Λουκασένκο είδε μάλλον ως ευκαιρία τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά οι ίδιοι βλέπουν μεγάλο τζογάρισμα, λίγη επιρροή του στη Μόσχα και καθόλου αξιοπιστία ώστε να τον «ακούσει» η Δύση. Επισημαίνουν μάλιστα δύο σημεία:
1. Η ανακοινωθείσα επιστροφή των ρωσικών πυρηνικών όπλων στη Λευκορωσία. Αν και το γεγονός δεν έχει επιβεβαιωθεί από δυτικές πηγές, ο Λουκασένκο συνέχισε να ισχυρίζεται, παρά την άρνηση της Μόσχας, ότι η χρήση αυτών των όπλων θα απαιτούσε «δύο κλειδιά», εκ των οποίων το ένα βρίσκεται στην τσέπη του. Αυτός του ο ισχυρισμός «που είναι ταυτόχρονα εκβιασμός και πρόσκληση για παζάρια» θεωρείται ότι έχει ακροατήριο την Δύση. «Επειδή όμως η αξιοπιστία του είναι χαμηλή, μέχρι στιγμής δεν έχει επηρεάσει τη δυτική στάση απέναντι στο Μινσκ», σημειώνουν.
2. Ο ρόλος του Λουκασένκο κατά τη διάρκεια της ανταρσίας του Γεβγκένι Πριγκόζιν τον Ιούνιο του 2023. Ο Λουκασένκο καυχήθηκε δημόσια ότι μόνο χάρη στις «εγγυήσεις ασφαλείας» του και την ετοιμότητά του να φιλοξενήσει τα στρατεύματα της Wagner στη Λευκορωσία, μετά την ανταρσία τους, η Ρωσία είχε αποφύγει τον πόλεμο στο εσωτερικό της χώρας. Ωστόσο, ο θάνατος του Πριγκόζιν σε ένα περίεργο αεροπορικό δυστύχημα τον Αύγουστο του 2023 έδειξε πόσο «αξιόπιστες» είναι οι «εγγυήσεις» του Λουκασένκο, σχολιάζουν.
naftemporiki.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου