Τα παρασκήνια της συμφωνίας Ισραήλ – Χαμάς φέρνει στη δημοσιότητα εξαιρετικό ρεπορτάζ του BBC.
Αναδεικνύει όλη την ένταση των τελευταίων μηνών, τον ρόλο Τραμπ, την άνευ προηγουμένου συνεργασία απερχόμενης και νεοεκλεγείσης αμερικανικής διοίκησης, τα πίσω-μπρος και το πώς απεφεύχθη στο παρά πέντε (μία ακόμη) κατάρρευση των συνομιλιών.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:
Οι διαπραγματευτές Ισραήλ και Χαμάς δεν αντίκρυσαν ποτέ οι μεν τους δε πρόσωπο με πρόσωπο, αλλά μέχρι το τέλος των διαπραγματεύσεων, τους χώριζε μόνο ένας όροφος
Οι συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός δια των μεσολαβητών από το Κατάρ, την Αίγυπτο και τις ΗΠΑ είχαν διαρκέσει αρκετούς μήνες, μερικές φορές χωρίς ελπίδα.
Αυτή τη φορά όμως, οι βασικοί παίκτες ήταν όλοι μέσα σε ένα κτίριο στη Ντόχα και ο ρυθμός ήταν ξέφρενος.
Η συμφωνία ήταν κοντά, αλλά τα πράγματα είχαν πάει στραβά πολλές φορές στο παρελθόν
Κάτι ανάλογο απειλήθηκε και αυτή τη φορά, κυριολεκτικά ένα βήμα προτού την ανακοινώσει ο πρωθυπουργός του Κατάρ.
«Κυριολεκτικά, οι διαπραγματεύσεις διεξήχθησαν μέχρι και 10 λεπτά πριν από τη συνέντευξη Τύπου. Τα πράγματα κλείδωσαν την τελευταία στιγμή», είπε η πηγή που γνωρίζει τις συνομιλίες.
Το BBC περιγράφει τις τελευταίες δύσκολες ημέρες της μυστικής διαδικασίας, βάσει μαρτυριών αξιόπιστων πηγών.
Το ιππικό δεν ήρθε ποτέ
Η συμφωνία δεν βγήκε από το πουθενά.
Το συνολικό πλαίσιο της συμφωνίας που επιτεύχθηκε στις 15 Ιανουαρίου ήταν σε γενικές γραμμές το ίδιο με την πρόταση που παρουσίασε ο Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο τον περασμένο Μάιο.
Διαπνέεται από την ίδια προσέγγιση των τριών φάσεων με κατάπαυση του πυρός, ισραηλινούς ομήρους να απελευθερώνονται σε αντάλλαγμα για Παλαιστίνιους αιχμαλώτους και σταδιακή απόσυρση του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα.
Ωστόσο, πηγές που γνωρίζουν τις συζητήσεις αναφέρουν ότι η δυναμική των συνομιλιών άλλαξε αποφασιστικά στα μέσα Δεκεμβρίου.
Η Χαμάς, ήδη εν εξάλλω μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Γιαχία Σινουάρ από το Ισραήλ στη Γάζα δύο μήνες νωρίτερα, βρισκόταν όλο και περισσότερο απομονωμένη.
Η σύμμαχός της, Χεζμπολάχ, είχε αποδεκατιστεί και ήδη συμφωνήσει σε εκεχειρία με το Ισραήλ. Η υποστηριζόμενη από το Ιράν κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία είχε επίσης σαρωθεί.
Η άποψη στην Ουάσιγκτον είναι ότι η Χαμάς αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ιδέα ότι «το ιππικό ερχόταν να τη σώσει», όπως το έθεσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος.
«Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί πόσο ουσιαστικά άλλαξε η εξίσωση και πως αυτό επηρέασε τους υπολογισμούς της Χαμάς», λέει ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης Μπάιντεν που γνωρίζει τις συνομιλίες.
Ισραηλινός αξιωματούχος που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του είπε ότι έως τότε η Χαμάς «δεν βιαζόταν» να συνάψει συμφωνία και ότι «υπαγόρευε» αντί να διαπραγματεύεται.
Αλλά αυτό άλλαξε μετά τον θάνατο του Σινουάρ και τις ισραηλινές επιχειρήσεις εναντίον των συμμάχων της Χαμάς στην περιοχή.
Το νέο πιόνι στη σκακιέρα
Επιπλέον, ο αξιωματούχος αποδίδει πολλά στην «ορμή» που δημιουργήθηκε και από τις «δύο» κυβερνήσεις των ΗΠΑ» – τον Λευκό Οίκο και την επερχόμενη ομάδα Τραμπ.
«Δεν θα μπορούσαμε να πετύχουμε μια τέτοια συμφωνία μέχρι να αλλάξουν οι συνθήκες», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Στις 12 Δεκεμβρίου, η διαπραγματευτική ομάδα του Μπάιντεν επισκέφθηκε τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Παρόντες ήταν ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν, ο απεσταλμένος στη Μέση Ανατολή Μπρετ ΜακΓκουρκ και ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς.
Αμερικανός αξιωματούχος λέει ότι η συνάντηση διήρκεσε «πολλές ώρες» και επικεντρώθηκε στη «νέα περιφερειακή εξίσωση».
Υπήρχε όμως ένα νέο κομμάτι στη σκακιέρα: ο Ντόναλντ Τραμπ.
Στις 16 Δεκεμβρίου, λίγες εβδομάδες μετά τη νίκη του Τραμπ, το BBC μίλησε με αξιωματούχο της Χαμάς που ήταν ασυνήθιστα αισιόδοξος για τις προσπάθειες κατάπαυσης του πυρός.
Ο αξιωματούχος – που είχε λάβει μέρος σε όλες τις συνομιλίες από τον Νοέμβριο του 2023 – εμφανίστηκε ανακουφισμένος από το γεγονός ότι σύμβουλος του Τραμπ είχε διαμηνύει στους μεσολαβητές ότι ήθελε συμφωνία πριν από την ορκωμοσία του.
Ο Τραμπ είχε επίσης προειδοποιήσει με «κόλαση» εάν η Χαμάς δεν συμφωνούσε να απελευθερώσει τους ομήρους. Αλλά και πάλι ο Παλαιστίνιος αξιωματούχος ήταν θετικός.
«Αυτή τη φορά, η πίεση δεν θα περιοριστεί στη Χαμάς, όπως συνηθιζόταν υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν», είπε. «Θα υπάρξει επίσης πίεση στον Νετανιάχου. Είναι αυτός που εμποδίζει τη συμφωνία και ο Τραμπ φαίνεται να το καταλαβαίνει πολύ καλά».
Απατηλή αυγή
Ωστόσο, η πρόβλεψη του ίδιου αξιωματούχου ότι μια συμφωνία θα μπορούσε να κλείσει μέχρι τα Χριστούγεννα αποδείχθηκε υπερ-αισιόδοξη.
Ολόκληρο τον Δεκέμβριο, η διαδικασία παρέμεινε πλαισιωμένη από προβλήματα. Το Ισραήλ απέκλειε δημόσια την απελευθέρωση ορισμένων κρατουμένων «υψηλού προφίλ», ενώ ο Λευκός Οίκος κατηγορούσε τη Χαμάς ότι έθετε προσκόμματα στις απελευθερώσεις ομήρων.
Αξιωματούχος της κυβέρνησης Μπάιντεν έλεγε: «Η Χαμάς ηρνείτο να συμφωνήσει στη λίστα των ομήρων που θα απελευθερώνονταν στην πρώτη φάση της συμφωνίας.
«Είναι μια συμφωνία απελευθέρωσης ομήρων. Αν δεν συμφωνήσετε με τη λίστα των ομήρων που θα βγουν, δεν πρόκειται να υπάρξει συμφωνία», διαμήνυσε στην οργάνωση.
Ο ίδιος αξιωματούχος είπε ότι η Χαμάς προέβαινε σε «εντελώς αναληθείς» ισχυρισμούς ότι δεν γνώριζε την τοποθεσία των ομήρων και πρόσθετε: «Κρατήσαμε σκληρή γραμμή και ουσιαστικά φύγαμε από το τραπέζι μέχρις ότου η Χαμάς να συμφωνήσει στη λίστα των ομήρων».
Ανώνυμος Ισραηλινός αξιωματούχος λέει στο BBC ότι η Χαμάς προσπάθησε να αποκρύψει τον αριθμό των εν ζωή ομήρων και «προσπάθησε να υπονοήσει ότι θα μας στείλουν μόνο πτώματα».
Από την πλευρά της, η Χαμάς ισχυριζόταν ότι το Ισραήλ πρόσθεσε απροσδόκητα 11 ονόματα στη λίστα των ομήρων που ήθελε να απελευθερωθούν σε πρώτη φάση. Η Χαμάς τους θεωρούσε έφεδρους στρατιώτες, και ως εκ τούτου δεν δικαιούνταν να απελευθερωθούν μαζί με τις γυναίκες, τους τραυματίες και τους ηλικιωμένους ομήρους της πρώτης φάσης.
Τα κλειδιά
Στις 3 Ιανουαρίου υπήρξε μια κρίσιμη εξέλιξη όταν η Χαμάς πρότεινε την απελευθέρωση 110 Παλαιστινίων κρατουμένων που εκτίουν ισόβια.
Υπήρχαν ήδη καθιερωμένοι όροι για τέτοιες συναλλαγές. Για κάθε όμηρο που επρόκειτο να απελευθερώσει η Χαμάς, το Ισραήλ θα έπρεπε να παρέχει αυτό που είχε γίνει γνωστό στην ονοματολογία του σχεδίου συμφωνίας ως «κλειδί»: Δηλαδή έναν συμπεφωνημένο αριθμό ή ακόμη και συγκεκριμένες ταυτότητες Παλαιστινίων κρατουμένων.
Αμερικανός αξιωματούχος λέει: «Υπάρχει μια εξίσωση για το πόσοι Παλαιστίνιοι αιχμάλωτοι θα απελευθερώνονται. Έτσι για τις γυναίκες στρατιώτες, για παράδειγμα, υπάρχει ένα κλειδί. Και για τους ηλικιωμένους άνδρες, υπάρχει ένα κλειδί. Και για τις γυναίκες πολίτες, υπάρχει ένα κλειδί. Όλα έχουν επεξεργαστεί και οι κρατούμενοι έχουν κατονομαστεί, είναι εκατοντάδες κρατούμενοι στη λίστα».
Ο φάκελος ανταλλαγής στη διαπραγμάτευση απελευθέρωση Παλαιστίνιων αιχμαλώτων έναντι Ισραηλινών ομήρων έγινε γνωστός ως «τα κλειδιά».
Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης των συνομιλιών, η Χαμάς υποχώρησε επίσης σε δύο μακροχρόνια αιτήματα: την πλήρη απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα στην πρώτη φάση και μια επίσημη ισραηλινή δέσμευση για πλήρη κατάπαυση του πυρός.
Διαισθανόμενος μια σημαντική εξέλιξη, ο Αιγύπτιος μεσολαβητής έστειλε επειγόντως τον υποστράτηγο Αχμέντ Αμπντέλ Καλέκ -ο οποίος επιβλέπει το παλαιστινιακό χαρτοφυλάκιο στις αιγυπτιακές υπηρεσίες πληροφοριών- στη Ντόχα. Μετά από συνάντηση με εκπροσώπους της Χαμάς, εξασφάλισε την επιβεβαίωση ότι η ομάδα θα έκανε «οδυνηρές παραχωρήσεις».
Όμως, στις 6 Ιανουαρίου, σύμφωνα με Παλαιστίνιο αξιωματούχο, το Ισραήλ απέρριψε την προσφορά της Χαμάς για τους 11 ομήρους. Η Χαμάς απάντησε στέλνοντας σε μέσα ενημέρωσης μια λίστα με ονόματα και ηλικίες 34 Ισραηλινών ομήρων. Δύο ημέρες αργότερα, το σώμα ενός από αυτούς βρέθηκε στη Γάζα… Αυτό φάνηκε να είναι μια προσπάθεια να φέρει σε αμηχανία τον Νετανιάχου και να συγκεντρώσει οικογένειες ομήρων στο Ισραήλ και σε όλο τον κόσμο για να τον πιέσουν να αποδεχτεί τη συμφωνία.
Αλλά ήταν επίσης μια ένδειξη ότι η Χαμάς δεν είχε απομακρυνθεί από το τραπέζι των συνομιλιών.
Όροφοι και αποστάσεις
Οι συναντήσεις έγιναν κοινές στην τελική ευθεία των διαπραγματεύσεων. Τον τελευταίο μήνα είχαν εξελιχθεί σε «συνομιλίες εγγύτητας», με τις δύο πλευρές να βρίσκονται στο ίδιο διώροφο κτίριο, σύμφωνα με μαρτυρίες αξιωματούχων.
Ανώτερος αμερικανός αξιωματούχος είπε ότι η αντιπροσωπεία της Χαμάς βρισκόταν στον πρώτο όροφο και του Ισραήλ στον από πάνω. Χάρτες με προτάσεις αποχώρησης των ισραηλινών στρατευμάτων και λεπτομέρειες σχετικά με ομήρους ή αιχμαλώτους που είχαν συνταχθεί για απελευθέρωση μεταφέρονταν πάνω – κάτω.
«Αυτό απαιτούσε τεράστιο όγκο δουλειάς και, πρέπει να πω, ότι όλα αυτά δεν είχαν ολοκληρωθεί, πραγματικά, μέχρι τις τελευταίες ώρες», είπε ο αξιωματούχος.
Μέσα στο κτίριο, οι αντιπροσωπείες συναντήθηκαν χωριστά με ανώτερα στελέχη από το Κατάρ και την Αίγυπτο. Μεταξύ εκείνων που εμπλέκονται στενά στις λεπτομέρειες ήταν και ο πρωθυπουργός του Κατάρ Μοχάμεντ μπιν Αλ Θάνι.
Δύο κρίσιμοι τομείς έγιναν αντικείμενο επεξεργασίας στις τελικές φάσεις των συνομιλιών: οι λίστες για την απελευθέρωση των ομήρων που κρατούσε η Χαμάς σε ανταλλαγή με τους Παλαιστίνιους αιχμαλώτους που κρατούνται από το Ισραήλ και οι θέσεις για τις αποσύρσεις ισραηλινών στρατευμάτων από κατοικημένες περιοχές στη Γάζα κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης εκεχειρίας.
Στις 9 Ιανουαρίου, η πίεση είχε κλιμακωθεί. Ο απεσταλμένος του Τραμπ, ο απεσταλμένος του Μπάιντεν και ο αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών της Αιγύπτου συνεδρίασαν στη Ντόχα για μια σοβαρή, οκτάωρη διαπραγμάτευση.
Ανώτερος Αιγύπτιος αξιωματούχος είπε στο BBC: «Βρισκόμαστε στο πιο κοντινό σημείο για την επίτευξη συμφωνίας».
Είχε επιτευχθεί συμφωνία για το 90% των εκκρεμών θεμάτων, αλλά απαιτήθηκαν περαιτέρω συνομιλίες.
Game over
Όταν ο άνθρωπος του Τραμπ στη Μέση Ανατολή έφτασε στο Ισραήλ στις 11 Ιανουαρίου, ήταν Σάββατο.
Ζητήθηκε από τον απεσταλμένο του Τραμπ Στιβ Γουίτκοφ να περιμένει για να συναντήσει τον Νετανιάχου, αλλά, κατά παράβαση των συνηθειών, ο απεσταλμένος αρνήθηκε και ζήτησε να συναντηθεί αμέσως με τον πρωθυπουργό.
Το μήνυμα προς τον Νετανιάχου από τον επερχόμενο πρόεδρο ήταν ξεκάθαρο: Ο Τραμπ θέλει μια συμφωνία. Τώρα. Ολοκληρώστε την.
Σχολιάζοντας τις συνομιλίες, Ισραηλινός αξιωματούχος μιλά για μία «πολύ σημαντική συνάντηση».
Όταν ο Γουίτκοφ επέστρεψε στη Ντόχα, παρέμεινε στην αίθουσα των συνομιλιών, περνώντας χρόνο με τον απεσταλμένο του Μπάιντεν σε μια «σχεδόν άνευ προηγουμένου» κοινή μεταβατική προσπάθεια στην αμερικανική διπλωματία.
Οι τελευταίες 72 ώρες συνομιλιών περιελάμβαναν πισωγυρίσματα για να διευθετηθούν οι λεπτομέρειες όσον αφορά στην εφαρμογή της συμφωνίας.
Στις 12 Ιανουαρίου, λέει ανώτερος Παλαιστίνιος αξιωματούχος «όλοι οι αξιωματούχοι βρίσκονταν στο ίδιο κτίριο», προσθέτοντας: «Είναι μέρα αποφάσεων. Απέχουμε λίγα βήματα από μια συμφωνία».
Η συνάντηση κράτησε έξι ώρες, αλλά, όπως και άλλες φορές στο παρελθόν, κατέληξε σε αδιέξοδο. Αυτή τη φορά η διαφωνία που προέκυψε αφορούσε τον μηχανισμό επιστροφής των εκτοπισμένων από τη νότια Γάζα στο βορρά.
Το Ισραήλ ήθελε να ερευνήσει τους επαναπατριζόμενους και τα οχήματά τους για να διασφαλίσει ότι δεν μεταφέρονταν μαχητές ή στρατιωτικός εξοπλισμός – κάτι που η Χαμάς αρνήθηκε να δεχτεί.
Οι διαμεσολαβητές πρότειναν να διεξάγουν τις έρευνες οι τεχνικές ομάδες του Κατάρ και της Αιγύπτου. Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν και ένα από τα τελικά αδιέξοδα που απομένουν επιλύθηκε.
Στις 15 Ιανουαρίου, λίγο μετά τις 18:00, ένας διαπραγματευτής της Χαμάς έγραψε σε μήνυμα στο BBC: «Όλα έχουν τελειώσει».
Μια συμφωνία που, μέχρι πρότινος, έμοιαζε αδύνατη, είχε ολοκληρωθεί.
naftemporiki.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου