Μιχάλης Ψύλος • mpsilos@naftemporiki.gr
Ο διορισμός ειδικού απεσταλμένου για την Γροιλανδία από τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ ανοίγει μια νέα κρίση με την ΕΕ.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν ένα ακόμη βήμα στην υλοποίηση της δεδηλωμένης φιλοδοξίας τους να προσαρτήσουν τη Γροιλανδία, μια αρκτική περιοχή που ανήκει στο Βασίλειο της Δανίας και είναι κομβικής σημασίας τόσο για τη στρατηγική της θέση στον Βόρειο Πόλο όσο και για τα τεράστια ορυκτά της αποθέματα», τονίζουν στη Ναυτεμπορική, ευρωπαίοι διπλωμάτες.
O επιλεγείς απεσταλμένος, Τζεφ Λάντρι, ο οποίος είναι επίσης κυβερνήτης της Λουιζιάνα, κατέστησε άλλωστε σαφές το σχέδιο δράσης που σχεδιάζει: «να υπηρετήσει σε αυτή τη θέση για να γίνει η Γροιλανδία μέρος των ΗΠΑ».
Από την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η Δανία έχει λάβει πολύ σοβαρά υπόψη τις συνεχιζόμενες αξιώσεις του για τη Γροιλανδία, που κατοικείται από περίπου 57.000 ανθρώπους.
Στις αρχές του έτους, ο Τραμπ δήλωσε ότι η απόκτηση της Γροιλανδίας είναι «απόλυτη αναγκαιότητα» για τις ΗΠΑ για λόγους εθνικής ασφάλειας. Σε μια «σκληρή» τηλεφωνική επικοινωνία με την πρωθυπουργό της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν, ο Τραμπ είχε δηλώσει μάλιστα ότι η Γροιλανδία «θα γίνει δική του».
Τώρα, σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Τραμπ δήλωσε ότι ο Λάντρι «κατανοεί πόσο απαραίτητη είναι η Γροιλανδία για την εθνική μας ασφάλεια και θα προωθήσει σθεναρά τα συμφέροντα της χώρας μας για την ασφάλεια και την επιβίωση των συμμάχων μας και, μάλιστα, του κόσμου».
Η απάντηση ήρθε με μια κοινή δήλωση της Μέτε Φρέντερικσεν και του πρωθυπουργού της Γροιλανδίας, Γενς-Φρέντερικ Νίλσεν, που υπογραμμίζει πόσο σοβαρά λαμβάνουν τις απειλές του Τραμπ: « Τα εθνικά σύνορα και η κρατική κυριαρχία είναι βαθιά ριζωμένα στο διεθνές δίκαιο. Είναι θεμελιώδεις αρχές. Κανείς δεν μπορεί να προσαρτήσει άλλες χώρες, ακόμη και επικαλούμενος επιχειρήματα διεθνούς ασφάλειας. (…) Κανείς δεν θα πρέπει να μπορεί να τροποποιεί τα εθνικά σύνορα με τη βία, πολιτικά ή στρατιωτικά».
Η Κοπεγχάγη κάλεσε τον πρέσβη των ΗΠΑ «για να ζητήσει εξηγήσεις», ενώ ο Νίλσεν υποστήριξε ότι το νησί θα πρέπει «να αποφασίσει το δικό του μέλλον» και ότι η εδαφική του ακεραιότητα πρέπει να γίνει σεβαστή.
«Πρόκειται για απόπειρα ανατροπής του Βασιλείου της Δανίας», σχολίασε ο Γιάκομπ Κάαρσμπο, πρώην μέλος της Δανέζικης Υπηρεσίας Πληροφοριών Άμυνας και νυν ένας από τους κορυφαίους αναλυτές ασφαλείας της χώρας. «Είναι μια κατάφωρη παραβίαση όλων των συμφωνιών μεταξύ Δανίας και ΗΠΑ, του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και της Συνθήκης του ΝΑΤΟ. Είναι τρομερό και όλοι εδώ το παίρνουν πολύ σοβαρά», δήλωσε.
Πόσο κάνει η… Γροιλανδία
Ο διορισμός του Λάντρι ως απεσταλμένου για την Γροιλανδία είναι κρίσιμη κίνηση άλλωστε, γιατί στην Ουάσιγκτον, αυτή η θέση συνήθως προορίζεται για χώρες, περιοχές ή συγκρούσεις που αποτελούν σοβαρή απειλή ή σημαντική ευκαιρία για τα συμφέροντα της υπερδύναμης. Στη δεύτερη προεδρία του, ο Τράμπ έχει διορίσει 10 ειδικούς απεσταλμένους : Ανάμεσά τους, ο Στηβ Γουίτκοφ για τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή, ο Ρίτσαρντ Γκρενέλ για τη Βενεζουέλα και ο Μαουρίτσιο Κλαβέρ-Καρόνε για τη Λατινική Αμερική.
Ειδικά για τη Γροιλανδία πάντως, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, χωρίς να αποκλείει τη χρήση βίας, έχει επίσης προσφερθεί να την… αγοράσει: ο Λευκός Οίκος μάλιστα συνέταξε εκτιμήσεις φέτος για το πόσο θα κόστιζε η απόκτηση και η διοίκηση της Γροιλανδίας, εκτός από τα έσοδα που θα προέκυπταν από την εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων, κυρίως των ορυκτών, όπως ανέφερε η Washington Post τον περασμένο Απρίλιο.
Ένα μήνα αργότερα, η Wall Street Journal ανέφερε ότι η Διευθύντρια των Εθνικών Πληροφοριών, Τούλσι Γκάμπαρντ, είχε διατάξει τις κύριες υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους για συλλογή πληροφοριών στη Γροιλανδία. Και τον περασμένο Σεπτέμβριο, έπεσε μια τελευταία βόμβα: ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας DR της Δανίας ανέφερε ότι τρεις Αμερικανοί με στενούς δεσμούς με την κυβέρνηση Τραμπ διεξήγαγαν «μυστικές επιχειρήσεις επιρροής » και «διείσδυσης» στη Γροιλανδία, σύμφωνα με την κυβέρνηση της Κοπεγχάγης. Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι ο στόχος αυτών των επιχειρήσεων ήταν να «διεισδύσουν στην κοινωνία της Γροιλανδίας για να αποδυναμώσουν τις σχέσεις με τη Δανία από μέσα και να οδηγήσουν τους Γροιλανδούς στην υποταγή στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Για την ιστορία, ο Τραμπ δεν είναι ο πρώτος ένοικος του Λευκού Οίκου που στρέφει το βλέμμα του σε αυτό το κομμάτι γης: ο Χάρι Τρούμαν προσέφερε 100 εκατομμύρια δολάρια για το νησί το 1946.
Ο διορισμός ειδικού απεσταλμένου για την Γροιλανδία αυτός θέτει πάντως σε δύσκολη θέση τον Αμερικανό πρέσβη στην Κοπεγχάγη, Κεν Χάουερι. Στενός συνεργάτης του Τράμπ, ο Χάουερι ανήκει στην ομάδα των προσωπικοτήτων της Σίλικον Βάλεϊ που έχουν εισέλθει στην τροχιά του Λευκού Οίκου. Είναι ένας από τους ιδρυτές του PayPal, μαζί με τον Πίτερ Θίελ, μια από τις πιο ισχυρές φωνές της ακροδεξιάς στην Ουάσινγκτον, ο οποίος αναγνωρίζεται ως στενός σύμβουλος του Τζ. Ντ. Βανς, του Αντιπροέδρου και ίσως μελλοντικού Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η αντίδραση της ΕΕ
Οι σύμμαχοι της Κοπεγχάγης κινητοποιήθηκαν για να δείξουν επίσης την αντίθεσή τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανέλαβε ότι η διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Δανίας είναι «απαραίτητη για την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα δήλωσαν σε κοινό ανακοινωθέν ότι «η εδαφική ακεραιότητα και η κυριαρχία αποτελούν θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου. Αυτές οι αρχές είναι απαραίτητες όχι μόνο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και για τα έθνη σε όλο τον κόσμο. Εκφράζουμε την πλήρη αλληλεγγύη μας με τη Δανία και τον λαό της Γροιλανδίας».
Για την ιστορία πάντως, η ΕΕ έχει εντοπίσει στη Γροιλανδία 25 από τα 34 ορυκτά στον επίσημο κατάλογο βασικών πρώτων υλών, συμπεριλαμβανομένων των σπάνιων γαιών. «Με την αυξανόμενη ζήτηση για ορυκτά, είναι απαραίτητο να αναζητήσουμε ανεκμετάλλευτους πόρους», τονίζει η Ντίτε Μπράμο Σόρενσεν, γεωπολιτική εμπειρογνώμονας και αναπληρώτρια διευθύντρια του think tank Europa, μιλώντας τους Financial Times. « Οι διεθνείς παράγοντες συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο την ανάγκη διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού, ιδίως όσον αφορά την εξάρτηση από την Κίνα για τις σπάνιες γαίες». Σε αυτό προστίθεται ο φόβος ότι η ίδια η Κίνα θα αποκτήσει αυτούς τους ορυκτούς πόρους.» Από το 2009, οι Γροιλανδοί έχουν την ευθύνη να αποφασίζουν πώς θα χρησιμοποιούν τις πρώτες ύλες τους.
Η πρόσβαση στους ορυκτούς πόρους της Γροιλανδίας θεωρείται κρίσιμη από τους Αμερικανούς, οι οποίοι υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας σε αυτόν τον τομέα το 2019, κατά τη διάρκεια της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ. Οι Ευρωπαίοι ακολούθησαν το παράδειγμά τους τέσσερα χρόνια αργότερα με τη δική τους συμφωνία συνεργασίας.
Ο Μπομπ Ρέι, μέχρι πρόσφατα πρεσβευτής του Καναδά στον ΟΗΕ, δήλωσε ότι αυτή η κίνηση «επηρεάζει άμεσα τον πλησιέστερο γείτονα της Γροιλανδίας, τον Καναδά. Η κατάληψη της Γροιλανδίας από τις ΗΠΑ, η οποία περιλαμβάνεται στα σχέδια του Τραμπ, δεν είναι κάτι για το οποίο μπορούμε να σιωπήσουμε». «Είμαστε στο μενού », κατέληξε.
Δόγμα « Ντόνρο»
Οι φιλοδοξίες του Τραμπ σχετικά με τη Γροιλανδία, υπό το πρόσχημα της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, επεκτείνονται επίσης στη Διώρυγα του Παναμά και τον Καναδά, σε ένα είδος Δόγματος Μονρόε, «Η Αμερική για τους Αμερικανούς». Τώρα όμως αναδιατυπώνεται ως «Ντόνρο» (Ντόναλντ + Μονρόε).
Το σκηνικό έχει στηθεί για μια νέα σύγκρουση. Οι ηχώ της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ -η οποία υποστηρίζει ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει «την εξαφάνιση του πολιτισμού της» -εγείρει μια άλλη απειλή που, επιπλέον, αμφισβητεί ένα βασικό στοιχείο μεταξύ των υποτιθέμενων συμμάχων: το απαραβίαστο των κρατικών συνόρων.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει επαναλάβει επίσης τη φιλοδοξία του να κάνει τον Καναδά την 51η πολιτεία της Ένωσης, όσο αλλόκοτη κι αν ακούγεται η ιδέα. Έχει επίσης απειλήσει να ανακτήσει τον έλεγχο της Διώρυγας του Παναμά. Μία από τις σημαντικότερες βάσεις του ΝΑΤΟ βρίσκεται επίσης στη Γροιλανδία και διοικείται απευθείας από τους Αμερικανούς.
Η Μέκκα των σπανίων γαιών
Όταν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μιλάει για την προσάρτηση της Γροιλανδίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, το κάνει τόσο λόγω της στρατηγικής θέσης του νησιού στην Αρκτική για εμπορικούς και στρατιωτικούς λόγους όσο και για τους ορυκτούς πόρους του.
Κάτω από τους πάγους της Γροιλανδίας κρύβεται κάτι που θέλει όλος ο κόσμος: τις σπάνιες γαίες. Για αυτόν τον λόγο, το νησί θα μπορούσε σύντομα να γίνει η «Μέκκα της εξόρυξης σπανίων γαιών».
Σύμφωνα με έναν τοπικό αξιωματούχο, η Γροιλανδία « κατέχει 39 από τα 50 ορυκτά που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χαρακτηρίσει ως κρίσιμα για την εθνική ασφάλεια και την οικονομική σταθερότητα Αν και η Γροιλανδία έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πωλείται, η κυβέρνησή της σηματοδοτεί ότι είναι ανοιχτή σε εμπορικές συμφωνίες, ιδίως στον μεταλλευτικό τομέα.
Αυτά τα ορυκτά έχουν βοηθήσει στην οικοδόμηση του σύγχρονου κόσμου και θα έχουν ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση στο μέλλον. « Αποτελούν τη βάση σχεδόν κάθε ηλεκτρικού οχήματος, πυραύλου κρουζ και προηγμένου μαγνήτη », λέει ο Αντάμ Λαζενές, ειδικός δημόσιας πολιτικής στο Πανεπιστήμιο St. Francis Xavier στον Καναδά. « Όλα αυτά τα ορυκτά είναι απολύτως απαραίτητα για την κατασκευή σχεδόν όλων των προϊόντων υψηλής τεχνολογίας».
Το ενδιαφέρον της Κίνας
Οταν οι δημοσιογράφοι ρώτησαν για τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για το δανικό νησί στον Βόρειο Ατλαντικό, που διορίστηκε την προηγούμενη ημέρα, ο Ρεπουμπλικάνος είπε: Αν κοιτάξετε κατά μήκος των ακτών της Γροιλανδίας, θα δείτε ρωσικά και κινεζικά πλοία παντού. «Χρειαζόμαστε τη Γροιλανδία για εθνική ασφάλεια».
Οι ηγεμονικές φιλοδοξίες των Ηνωμένων Πολιτειών χαρακτηρίζονται σαφώς από τον διεθνή ανταγωνισμό με την Κίνα. Το Πεκίνο έχει ισχυρή παρουσία στη Γροιλανδία. Έχει υπογράψει συμφωνίες για την κατασκευή αρκετών αεροδρομίων και έχει αποκτήσει δικαιώματα σε αρκετά ορυχεία, μεταξύ των οποίων και για ουράνιο.
Η Κίνα έχει γίνει η φωνή του «αιτήματος των Γροιλανδών για ανεξαρτησία», έχουν παρατηρήσει αρκετοί αναλυτές. Για αυτόν τον λόγο, η προηγούμενη κυβέρνηση Μπάιντεν είχε επίσης υιοθετήσει μια«μάλλον δυναμική πολιτική δράση» για να αποστασιοποιήσει την Κίνα.
Από την Γροιλανδία περνούν άλλωστε αρκετές θαλάσσιες οδοί προς την Αρκτική. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει διεθνή γεωπολιτικό κίνδυνο και «θα καθιστούσε το νησί ένα πολύ δύσκολο πεδίο μάχης για την Ευρώπη, απέναντι στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες», εξηγεί η Άντζελα Στεφανία Μπεργκαντίνο, καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μπάρι, ειδική στη γεωπολιτική και, ειδικότερα, στον ρόλο της Γροιλανδίας. «Αντιπροσωπεύει », προσθέτει, «ένα πολύ σημαντικό στρατηγικό στρατιωτικό σημείο για τις ΗΠΑ, ένα στοιχείο που δεν πρέπει να υποτιμάται και το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά το γεωπολιτικό τοπίο, ειδικά δεδομένου του τι θα συμβεί τα επόμενα χρόνια».
naftemporiki.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου